Inleververgoeding voor lachgasflessen stapje dichterbij

Het tij lijkt te keren voor het inzamelen van lachgascilinders op milieuparken met een inleverpremie. Vandaag pleitte Zwerfie Rotterdam in de Tweede Kamer voor deze oplossing die een einde moet maken aan zwerfcilinders, schade bij afvalbedrijven en torenhoge kosten voor de samenleving.

Het gebruik van lachgas is sinds januari 2023 verboden in Nederland. Tot dat moment was de verkoop van cilinders legaal en kregen kopers statiegeld terug bij inlevering van de flessen. Omdat de legale handel niet meer bestaat, zijn gebruikers overgestapt op wegwerpcilinders. Die mogen niet bij het restafval, waardoor ze massaal op straat, in de stadsnatuur en in het water belanden. “Het is hardnekkig zwerfafval, maar daar hoeven wij ons niet bij neer te leggen”, zegt Ivo Rodermans van Zwerfie Rotterdam. “Het principe van waarde geven aan een lege cilinder, dat kunnen we zó herintroduceren. Wettelijk statiegeld op een illegaal product gaat niet, maar een inleververgoeding waarvoor geen borg is betaald, kan wel.”

Zwerfie Rotterdam staat niet alleen met de wens om een landelijke inzamelregeling mét inleverpremie. Afvalbedrijven AEB en Attero, vakbond FNV, de Nederlandse Vereniging voor Reinigingsdiensten (NVRD) en afval-softwarebedrijf AMCS pleiten eveneens voor een inleverpremie. “De coalitie wordt steeds breder”, zegt Rodermans. “Niet vreemd, want bij verhitting in een afvaloven zijn cilinders een groot risico. Het is een wonder dat nog geen slachtoffers zijn gevallen, want een ontploffende cilinder gedraagt zich als een projectiel. Ook op straat zijn er gevaren. In buien van baldadigheid of agressie liggen cilinders voor het grijpen en kunnen daarmee schade of verwondingen worden aangericht. Kinderen kunnen ermee gooien, spelen of experimenteren en jongeren zien in hun eigen woonomgeving dat het gebruik van lachgas gangbaar is, wat de drempel verlaagt om het te proberen.”

Bij een inleverpremie is de verwachting dat cilinders alleen nog sporadisch zullen rondzwerven, zoals vóór het verbod op lachgasgebruik. “Je kunt tegenwerpen dat de samenleving dan geld retour geeft aan gebruikers van een illegaal middel. Dat is principieel een te begrijpen standpunt. Maar het alternatief -niets doen- kent grotere nadelen. Dat leidt tot onaanvaardbare risico’s voor werknemers bij afvalbedrijven, tot het duurste zwerfafval ooit – gemiddeld 45 euro per cilinder om op te ruimen – en tot oplopende kosten in de komende jaren voor de samenleving. Je hebt het dan al snel over 30 euro per huishouden”, zegt Rodermans. “Een inzamelingsregeling kost het Rijk slechts 5 miljoen.”

(tekst gaat verder onder de video)

Begin april haalde een Zwerfie-motie in de Tweede Kamer met hetzelfde voorstel geen meerderheid. Alleen D66, GroenLinks-PvdA, BBB, SP, DENK, PvdD, SGP en Volt stemden voor. Rodermans denkt dat de kansen nu groter zijn. “De PVV wilde zich tijdens de coalitiebesprekingen niet vastleggen op nieuwe rijksuitgaven. Nu het kabinet bijna op het bordes staat, is er ruimte om dit probleem alsnog bij de horens te vatten. Het is bovendien een mooie koopkrachtmaatregel, want het scheelt huishoudens een hoop geld. Bovendien hoorden Tweede Kamerleden vandaag in een Rondetafelgesprek van alle daar aanwezige afvaldeskundigen een eenduidig verhaal: het enige dat écht helpt is een inleververgoeding.”

Lees ook:
De position paper van Zwerfie Rotterdam voor de Tweede Kamer.
De spreektekst van Ivo Rodermans tijdens de Rondetafelgesprek.